Hoerenhondjes

De hondjes, met helemaal links daarvan twee beeldjes, een van het slimste en edelste dier

onder de dieren, het varken, en een van de mus. Daarnaast een portretje van mij en mijn

vrouw, links achter de hondjes een schilderijtje van Bert van der Meij voor ons trouwen,

op de voorgrond een vilten kat, gekregen bij een fles wijn van het merk Gato Negro,

daarnaast een door Cor Rovers gehaakt visje, gekregen bij de presentatie van het boek

Gekkengetal van haar man Piet Rovers, rechts achter de hondjes een spiegel met reclame

voor Hero en rechts daarvan een Brownie Holiday-camera van Kodak uit 1953.

Klik op de foto voor de details.

Als er bezoek was, keken ze naar binnen. Ging het bezoek weer weg, dan mochten ze weer naar buiten kijken. Wachtend op het volgende bezoek. Dit is het bekendste verhaal achter de hoerenhondjes. Ze stonden in de vensterbank bij de dames van plezier. Zo komen ze aan hun naam. Kijken ze daarom zo verdrietig? Een ander verhaal is dat ze als dekmantel dienden voor bordeelbezoek. Met het kopen van een of twee hondjes betaalde de prostituant voor het avontuurtje dat hij achter de winkel had gehad. Met hetzelfde doel waren er vroeger in Amsterdam en Rotterdam veel door vrouwen gedreven sigarenwinkels.

En détail.

Het oorspronkelijke verhaal achter de porseleinen hondjes is dat vissers ze meebrachten uit Engeland en Schotland, als souvenir voor hun geliefde of moeder. Soms eerst het ene hondje, en bij een volgende reis het andere. Ze worden dan keurig schoorsteenhondjes genoemd. Omdat ze vaak op de schoorsteenmantel werden gezet. Tegen de muur. De achterkant is plat. Soms vinden we ze ook weer voor het raam, maar nu 'wachtende op de thuiskomst van een geliefde zoon, vader of grootvader. De zee was verraderlijk en de hondjes wachtten trouw. Trouw op de zeeman waar ook ter wereld.'*

De hondjes hierboven komen van de Shetlandeilanden en zijn uit 1860. Ik heb ze alweer een hele tijd geleden, met z'n tweeën, voor honderd gulden gekocht bij 't Stuivertje, een antiek- en curiosazaakje aan het Andreasplein in Katwijk. Ik weet dat ze van een familie Zuiderduin geweest zijn. Ooit moeten ze, een voor een of met z'n tweeën tegelijk, zijn meegekomen met een bomschuit, die Lerwick als tussenstop had om in de noordelijke wateren te gaan vissen. Die reis met dat scheepje zo ver over zee, maakt de hondjes voor mij wel extra speciaal. Ik kan ook zeggen: bizar bijzonder.

Je vindt de hondjes niet alleen in de Nederlandse kustplaatsen, maar ook in het binnenland, op de schoorsteenmantel van boerderijen. Ze zijn daar terechtgekomen door de boerenknechts, die als er geen werk was op de boerderij een reisje meevoeren op zee. En ook in de provincie Groningen komen we veel hondjes tegen. Dat komt omdat de schippers uit de Veenkoloniën in de negentiende eeuw op Liverpool voeren. De hondjes werden daar dichtbij gemaakt, in het graafschap Shaffordshire. Vandaar de Engelse benaming Shaffordshire dogs. Vanuit het graafschap werden deze goedkope en als massagoed geproduceerde souvenirs gedistribueerd over de kustplaatsen om daar aan de zeelui te worden verkocht. De hondjes zouden geïnspireerd zijn op de King Charles-spaniël van princes Victoria, de latere koningin, die het bordeelbezoek flink aan banden zou leggen.**

Prinses Victoria met Dash, door Sir George Hayter, 1833.

* Citaat op pagina 6 van Elise van Ditmars, Hendrik Andries Hachmer, Eline Janssens & Jan Kuiper, Ik wou dat ik twee hondjes was. Aardewerken hondjes – Staffordshire dogs. Veendam, 2019. (Veenkoloniaal Museum Veendam).

** Ibidem p. 10.